PERSPEKTIVA PERSONALE MBI PRESPEKTIVËN PSIKODINAMIKE: PERSPEKTIVA E ZHVILLIMIT “MARRËDHËNIA E FËMIJËS ME OBJEKTIN”
Teoria
e marëdhënies me objektin ka lindur nga terapia psikodinamike dhe ka si fokus
marrëdhënien që fëmija krijon me objektin e tij më të afërt. Origjina e marrëdhënies me objektin është që
në vitin e parë të jetës dhe mendohet se nëna është objekti më i dashur i fëmijës
dhe me të cilin fëmija krijon një marëdhënie shumë të ngushtë.
Pikëpamjet sipas psikologëve
psikoanalitik për marrëdhënien me objektin
Sipas
Frojdit : Objekti i parë më i rëndësishëm
është gjiri i nënës ku fëmija fillon të ndjejë dashurinë dhe ngrohtësinë e nënës.
Kjo ndihmon edhe në atashimin e fëmijës. Sipas tij marrëdhënia që fëmija krijon
me gjirin e nënës mund të nxisë edhe ankthin që do të thotë se nëse fëmija përjeton
ankth gjatë ushyerjes me gji, ose nëse nuk ushqehet kur ai ka nevojë, më vonë në
jetë ai mund të përjetojë ankth. Marrëdhënia
fillestare që krijon fëmija me objektin (nëna)
që në vitin e parë të jetës ndikon edhe marrëdhëniet e tjera që fëmija
krijon më vonë. Që do të thotë se nëse fëmija krijon ankth gjatë foshnjërisë së
tij atëherë ai mud të përjetojë ankth dhe në marrëdhëniet që krijon me të tjerët
dhe në situata sociale. Gjithashtu ankthi transmetohet edhe ne jetën seksuale të
individëve[1]
Sipas
Melanie Klein: Fëmija gjatë foshnjërisë
e ndan objektin në ose të gjithë të mirë ose të gjithë të keq dhe këtë gjë e bën
në varësi të ndjesive që atij i përcillen. Nëse gjoksi është me qumësht atëherë
ai është i mirë dhe nëse gjoksi nuk është me qumësht atëherë është një objekt
shumë i keq. Fëmija nuk arrin ta kuptojë se është i njëjti objekt në të dyja
rastet. Këtë gjë më vonë ai e balancon duke përdorur projeksionin më vonë në
jetën sociale. Në rastet kur fëmija përjeton ankth atëherë ai përdor
projeksionin për të kapërcyer ankthin që ata ndjejnë. Dhe më vonë ata
projeksionin e shikojnë si një mënyrë jetese dhe kjo kthehet në patologjike për
ata pasi projeksionin ata e shikojnë si një mënyrë komunikimi.[2]
Sipas
Klein objekti i mirë dhe i keq ndikon gjithashtu edhe në çrregullimin depresiv
dhe çrregullimin paranoid-skizofren. Në çrregullimin depresiv (shfaqet në
tremujorin e dytë të vitit të parë) fëmija e përjeton objektin gjithmonë si të
keq. Ai nuk e kupton se objekti i keq është i njëjti me atë që është i mirë,
dhe përjetimi i objektit si gjithmonë i keq e çon fëmijën në një gjëndje
depressive dhe e ndan fëmijën nga nëna e tij. Ndërsa në çrregullimin
schizoid-skizofren Klein thekson se ndërkohë që objekti është i çarë edhe egoja
e fëmijës është e çarë. Fëmija e përjeton objektin si shumë të keq dhe e ndan
atë duke ndarë edhe egon e tij. Kjo gjë do të thotë se egoja e fëmijës është e
ndarë duke çuar në probleme të tjera personaliteti siç janë çregullimet e lartë
përmendura.[3]
Si ndikon marrëdhënia me objektin në
kriimin e patologjive të fëmijës:
Ø Marrëdhënia
shumë e ngushtë e fëmijës me nënën ose me një tjetër objekt kujdestar mund të
krijojë varësi. Që do të thotë se nëse fëmija krijon një marrëdhënie shumë të
ngushtë me objektin e tij atashues atëherë ai mund të krijojë varësi. Dhe këtë
gjë nuk do ta reflektojë vetëm në marrëdhënien me objektin, por gjithashtu edhe
me marrëdhëniet e tjera që ai do të krijojë më vonë me persona të tjerë.[4]
Ø Marrëdhënia
me objektin ndikon gjithashtu edhe në krijimin e personalitetit të individit. Që
do të thotë se jo vetëm në rastet e varësisë por edhe në rastet e neglizhncës,
fëmija do ta brendësojë atë marrëdhënie dhe të gjitha këto i reflekton më vonë.
Marrëdhënia që fëmija krijon me objektin formon personalitetin e fëmijës dhe
ndikon në të gjitha fushat e jetës.[5]
Ø Gjithashtu
nëse fëmija gjatë foshnjërisë është ndjerë i neglizhuar (nuk është ushqyer) atëherë
ai krijon ndjenjën e neglizhimit edhe nga të tjerët në jetën sociale. Që do të
thotë se fëmija krijon një jetë duke qënë i neglizhuar dhe e brendëson ketë gjë.
Dhe më pas ai prêt edhe nga të tjerët që ta neglizhojnë. Kjo gjë mund të
ndryshojë me ndihmën e të tjerëve por gjithsesi është vërtetuar që kjo ka një
ndikim të fortë në krijimin e marrëdhënieve të fëmijës.[6]
Ø Mund
të sjellë çrregullimin e depresionit dhe çrregullimin skizoid-skizofren.[7]
Anët pozitive të perspektivës së
zhvillimi “marrëdhënia me objektin”
Ø Jep
një shpjegim të plotë të marrëdhënies që krijon foshnja me objektin e tij më të
afërt (nëna). Dhe jep informacion të plotë sesi lidhet gjiri i nënës me
krijimin e personalitetit të fëmijës.
Ø Shpjegon
qartë lidhjen që ekziston ndërmjet marrdhënies së shëndetshme ose jot ë shëndetshme
të fëmijës me objektin dhe mënyrën sesi ajo marrëdhënie lidhet me patologjitë.
Ø Shpjegon
qartë traumat që përjeton fëmija në foshnjëri dhe krijimin e ankthit në marrëdhëniet
e tjera sociale dhe me pritshmëritë që krijojnë këta fëmijë ndaj të tjerëve në
të ardhmen.
Ø Jep
një tablo të plotë në lidhje me karakterin ankthioz që krijojnë këta fëmijë dhe
depresionin që përjetojnë në momentin kur perceptojnë ndarjen e objektit dhe
kur përjeton pakënaqësi nga objekti atashues.
Anët negative të perspektivës së
zhvillimit “marrëdhënia me objektin”
Ø Terapia
e marrëdhënies së fëmijës me objektin e tij të parë jep një informacion të
saktë për problemet që krijohen dhe për mënyrën sesi fëmija I përjeton ato
problem, por ka një information të cunguar për mënyrën sesi duhet të sillen
nënat me fëmijët që këto problem most ë ndodhin.
Ø Ka
një informacion jo shume të zhvilluar për trajtimet që duhet të ndiqen për
nënat që janë neglizhente ose shumë të fiksuara ndaj fëmijëve të tyre. Nuk jep
një informacion shumë të qartë se çfarë duhet të bëhet apo çfarë duhet të
përdoret me këta fëmijë në situata kur ata e tregojnë qartë se ndihen të
neglizhuar ose të mbytur nga mbikujdesi i nënës së tyre. Klein jep informacion
se fëmijët mund të shprehin emocionet e tyre nëpërmjet lojrave dhe vizatimeve
dhe nëpërmjet këtyre teknikave mund të kuptojmë botën e fëmijës, por nuk ëhtë përmendur
asnjë lloj teknike për nënat neglizhente apo mbikujdesëse.
Ø Nuk
ka studime të reja që mund të shpjegojnë këto dinamika ndërmjet fëmijës dhe nënës
të cilat kanë dalë si rezultat i kohëve të fundit. Informacioni për zhvillimin
e fëmijëve është i qartë, por të gjitha këto kanë rezultuar për para shumë
viteve dhe ende nuk është vërtetuar nëse këto rezultate janë të përshtatshme
edhe për kohët që ne jemi duke jetuar.
Mendimi personal për perspektivën e
zhvillimit.
Teoria
e zhvillimit shpjegon qartë fazat që kalon një individ nga momenti që lind dhe
derisa arrin të dali vetë në jetë dhe të përballet me jetën e tij. Teoria e
zhvillimit shpjegon mënyrën sesi trauma të caktuara ndikojnë jetën e fëmijës
dhe shpjegojnë qartë mekanizmat që fëmija zgjedh për të kaluar problemet me të
cilat ai përballet. Teoria e zvillimit shpjegon vetëm pjesën e atashimit me
figurën e parë (nëna) dhe si ndikon kjo figurë në krijimin e personalitetit të
tij, por besoj se është e nevojshme që në këtë analizë që i bëhet fëmijës dhe
eksperiencave të tij të para ti vendoset një theks i rëndësishëm edhe mbi marrëdhënien që fëmija krijon
me anëtarët e tjerë të familjes. Kjo sepse është evidentuar në shumë studime se
përkrahja dhe kontakti me fëmijën nga anëtarët e tjerë të familjes është i rëndësishëm
në pasqyrimin që ai bën për veten e tij.
Sipas
Kohut është shumë e rëndësishme që fëmija të plotësojë nevojat e vetes së tij,
që nuk është vetëm nevoja për tu pasqyruar (nëna e tij) por edhe nevoja për të
idealizuar (babai i tij). Këto nevoja lindin më vonë se viti i parë i jetës,
por gjithsesi marrëdhënia që fëmija krijon me anëtarët e tjerë të familjes ndikon
në krijimin e marrëdhënieve të tjera në jetë dhe në marrëdhëniet sociale të
mëvonshme të fëmijës. Për këtë arsye mendoj se është e rëndësishme edhe
evidentimi i rolit që luan babai ose anëtarët e tjerë të familjes. Gjithashtu
mendoj se vlen të përfshihet marrëdhënia që fëmija krijon me anëtarët e tjerë
të familjes edhe për faktin se nëse fëmija atashohet vetëm me nënën, ose nëse
ai gjatë gjithë kohës duhet të kujdeset nga nëna e tij atëherë kjo mund të çojë
në një varësi psikologjike ndaj nënës së tij.
Teoria
e marrëdhënies me objektin shpjegon ankthin që përjetojnë fëmijët nga marrëdhënia
që ata krijojnë me objektin e tyre atashues, por është e rëndësishme të
theksohet se ankthi nuk lind vetëm nga situata ku fëmija ndjehet i neglizhuar,
por edhe nga faktorë të tjerë. Disa nga faktorët e tjerë janë dinamikat me të
cilët përballet fëmija gjatë foshnjërisë si përshembull atmosfera familjare që
përcillet te fëmija, nga zhurmat, debatet apo edhe nga momentet e lumtura.
Nëse mjedisi i fëmijës është i ngrohtë dhe ai
përballet me një atmosferë që i përcjell siguri dhe paqe atëherë ai do të
rritet i shënetshëm, por nëse këto dinamika përcjellin debate, keqkuptime apo
edhe dhunë ndaj figurës atashuese të fëmijës mund të shkaktojë rritjen e fëmijës
me ankth. Kjo mund të bëjë që fëmija të akumulojë frustrim dhe të ndihet i
acaruar gjatë gjithë kohës.
Një
tjetër aspect i rëndësishëm që është ende i qartë nga teoria e Klein për teorinë e marrëdhënies me objektin është
pjesa e ndërtimit të superegos. Sipas Klein superegoja është e pranishme që në
fëmijëri, por kjo bie në kundërshtim me karakteristikat që foshnjet shfaqin.
Superegoja ka si detyrë ta bëjë individin të kontrollojë dëshirat dhe impulse e
tyre dhe foshnjet nuk e zotërojnë këtë aftësi. Kjo është e qartë pasi fëmijët
nuk arrijnë të kuptojnë se ata nuk mund ta marrin ushqimin në atë moment që ata
dëshirojnë, sepse nëna e tyre nuk ndodhet në shtëpi. Dhe që në këtë moment ata
e konsiderojnë nënën dhe gjirin e saj si të keq.
Fëmijët
nuk arrijnë ti kontrollojnë impulse e tyre, sepse nuk arrijnë të kuptojnë se
nuk mund ta marrin atë që ata duan në sekondë por duhet të presim oak më shumë.
Kjo bën që fëmija të përjetojë frustrim dhe zemërim, dhe kjo përputhet më shumë
me funksionimin e egos. Për këtë arsye nuk mund të themi me saktësi se
superegoja është e pranishme që në lindjen e fëmijës.
Terapitë
që Klein përdor fokusohen në fantazitë e fëmijëve dhe në eksperiencat e tyre të
fëmijërisë ndërsa psikoanalistët e tjerë fokusohen te egoja e individit. Klein
nuk i kushton shumë rëndësi mënyrës sesi fëmija apo individi mendon, por i
kushton një rëndësi shumë të madhe botës së tij emocionale dhe fantazuese. Kjo
duket si një mangësi pasi është e rëndësishme që të dimë si mendon dhe si
funksionon një njëri, para se të dimë pse i kanë lindur ato ide dhe pse ka
zgjedhur atë mënyrë të të menduari. Është e rëndësishme në fillim të njohim
mendimet dhe ndjenjat e një fëmije pastaj të kuptojmë arsyen pse kanë ardhur këto
mendime. Ndërsa sipas Klein e rëndësishme është çfarë ndjen personi dhe jo çfarë
mendon. Por kjo nuk jep një tablo të plotë të një fëmije, pasi fëmijët nuk janë
të ndërtuar vetëm nga emocionet, por edhe nga mendimet dhe bota e tyre
konjitive.
Teoria
e Klein dhe e Freud kanë dhënë një ndihmesë shumë të madhe në ndërtimin e
historisë së psikologjisë për eksperiencat foshnjore, por besoj se është e rëndësishme
që të rishikohen aspekte të veçanta të kësaj teorie si përshembull roli I anëtarëve
të tjerë të familjes dhe atashimi që krijon fëmija me pjestarët e tjerë që e
rrethojnë. Gjithashtu është erëndësishme që të plotësohet edhe pjesa e
trajtimit të fëmijëve dhe psikoedukimi I nënave dhe baballarëve të fëmijëe për
mënbyrën sesi duhet të sillen me fëmijën e tyre në mënyrë të tillë që të
reduktojnë pakënaqësitë që ai përjeton dhe për të eleminuar ndjenjat e mërzitjes
dhe të frustrimit. Është e rëndësishme që të rishikohet aspekti i krijimit të
superegos dhe si mund të ndikojë ajo në foshnjëri, pasi informacioni aktual nuk
jep një informacion të plotë, të paktën në teorinë e Klein.
Teoria
e marrëdhënieve të objekteve shpjegon shumë dinamika që lindin te fëmijët në
lidhje me kontekstin e tyre intrapersonal dhe interpersonal dhe është një nga
teoritë që shpjegojnë shumë dukuri që më parë kanë qënë të errëta. Gjithsesi
besoj se është shumë e nevojshme edhe kryerja e studimeve dhe kërkimeve të reja
për këto teori në aspektet e lartëpërmendura për të parë sesa e qëndrueshme është
kjo teori në ditët tona.
Comments
Post a Comment